راه های تشخیص محتوای جعلی در فضای مجازی و اینترنت

محتوای جعلی یا دروغ همان یک کلاغ چهل کلاغ خودمان است که اکثر اوقات در برحورد با مسائل مختلف در طول روزمره با آن برخورد می‌کنیم. از آنجایی که این اخبار شم کنجکاوی انسان‌ها را برمی‌انگیزد، مخاطبان زیادی را مشغول خود می‌کند.

اصطلاح اخبار جعلی به معنای «مقالات خبری که عمداً نادرست هستند» است که برای دستکاری درک مردم از حقایق، رویدادها و اظهارات واقعی تدارک دیده شده‌اند. اخبار جعلی «اطلاعات ساختگی است که محتوای رسانه‌های خبری در هسته آن قرار گرفته است. در واقع آن دسته از اخبار نادرستی است که بدون حقایق، منابع یا نقل قول قابل تأیید در فضای مجازی و صفحات اینترنتی منتشر می‌شود. گاهی اوقات این داستان‌ها ممکن است تبلیغاتی باشند که عمداً برای گمراه کردن خواننده طراحی شده‌اند، یا ممکن است به‌عنوان « طعمه کلیکی» برای گرفتن کلیک بیشتر طراحی شوند که در آن صورت با انگیزه‌های اقتصادی نوشته شده است.

چرا اخبار جعلی به سرعت نور پخش می شوند؟

علت اصلی پخش سریع اخبار زرد داستان‌های پر تب و تاب آن است که به سادگی انسان‌ها را سرگرم ‌می‌کند. مانند شایعاتک بسیار  هیجان انگیز هستند، که اغلب اوقات یک شخصیت نسبت به دیگری در نقش ظالم فرو رفته است که مایه انتقاد و سرزنش اطرافیان قرار می‌گیرد. بعضی اوقات فیک نیوزها یا همان اخبار جعلی، محتوای احمقانه یا طنز دارن که میل و شعف انسان‌ها را برای کندوکاو در آن تحریک می‌کند.

در کل، اگر بخواهیم رک و پوست کنده علت انتشار این نوع اخبار را فاش کنیم باید بگوییم مردم همیشه میل عجیبی به تلخیه انرژیشان از طریق هیجانات و احساسات ناسالم‌شان دارند  و از طرفی خیلی‌ها هم دوست دارند آگاه به مسائل و رویدادهایی که در دنیای واقعی اتفاق می‌افتد، سهیم باشند تا خود را صاحب نظر و دانا جلوه دهند. بیش از ۱۰۰ سال پیش، بنیانگذار روانکاوی، زیگموند فروید، مشاهده کرد که خواسته‌های غریزی و خواسته‌های هدفمند، انسانی برای داشتن یک زندگی باکیفیت و قوانین جهانی که در آن زندگی می‌کنیم (اصل واقعیت) در تضاد دائمی هستند. به عبارت دیگر، تمایلات غریزی و خواسته‌های انسانی ما لزوماً با آنچه در واقعیت است، همسو نیست. برای آشتی دادن خواسته‌هایمان با واقعیت زنده‌مان، باید روی خودمان کار کنیم. در واقع، بزرگ شدن بیشتر در مورد مذاکره بین این دو جنبه از زندگی عاطفی است!

مهمترین ویژگی های محتوای جعلی

به‌طور کلی اخبار جعلی سه ویژگی دارد:

1- باورپذیری آن سخت است
2- طوری طراحی می‌شود تا محرکی قوی برای اشتراک‌گذاری بالا شود
3- با تحریف احساسات و شکار تعصب در ارتباط است.

یک خبر صرفاً به این دلیل که تند و خشن یا ناخوشایند باشد، جعلی نیست. خبرهایی که باورها یا ارزش های شما را به چالش می‌کشند، اخبار جعلی نیستند.

⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔

بیشتر بخوانید:

← هزینه تولید محتوا →

⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔

چگونه محتوای جعلی را از محتوای معتبر تشخیص دهیم؟

• منبع خبر را بررسی کنید

خواه نویسنده یا ناشر آشنا باشد یا خیر، برای بررسی شهرت و تجربه حرفه‌ای آنها می‌توانید تحقیق کنید که آیا آنها به دلیل تخصص خود در این زمینه شناخته شده‌اند؟ یا تمایل به اغراق دارند؟

به یاد داشته باشید، حتی اگر داستان را از بهترین دوست خود شنیدید، این به آن هیچ اختیار اضافی نمی دهد - احتمالاً آنها قبل از ارسال، این مراحل را خودشان دنبال نکرده اند.

 اگر به خبری از منبعی برخورد کردید که قبلاً درباره آن نشنیده اید، کمی کندوکاو کنید. آدرس آن صفحه وب را بررسی کنید. اشتباهات املایی در نام شرکت‌ها یا پسوندهای با صدای عجیب مانند "infonet" و ".offer" به جای ".com" یا ".co.uk" ممکن است نشانگر این باشد که منبع مشکوک است. آدرس وب صفحه مورد نظر خود را بررسی کنید. گاهی اوقات، سایت‌های خبری جعلی ممکن است در URL اشتباهات املایی داشته باشند یا از پسوندهای دامنه معمولی کمتری مانند "infonet." یا ".offer" استفاده کنند. اگر با سایت آشنایی ندارید، به بخش درباره ما مراجعه کنید.

 • نویسنده را بررسی کنید

در مورد آنها تحقیق کنید تا ببینید آیا آنها نویسندگان معتبری هستند ؟ آیا هویت آنها واقعی است؟ آیا شهرت خوبی دارند؟ آیا در مورد حوزه تخصصی خاص خود می نویسند، و صاحب نظرند یا خیر؟ در نظر بگیرید که انگیزه نویسنده چه می‌تواند باشد.

 • ذهنیت انتقادی داشته باشید

بسیاری از اخبار جعلی برای برانگیختن واکنش‌های احساسی قوی مانند ترس یا عصبانیت، هوشمندانه نوشته می‌شوند. با این سوال که از خود بپرسید - چرا این داستان نوشته شده است، ذهنیت انتقادی خود را حفظ کنید؟ آیا هدف یا دستور کار خاصی را ترویج می کند؟ آیا سعی دارد من را وادار کند تا به وب سایت دیگری مراجعه کنم؟

• حقایق را بررسی کنید

اخبار معتبر حاوی حقایق زیادی است. داده ها، آمار، نقل‌قول از کارشناسان و ... اگر اینها گم شده‌اند، دلیل آن را بپرسید. گزارش‌هایی با اطلاعات نادرست اغلب حاوی تاریخ‌های نادرست یا جدول زمانی تغییر یافته هستند، بنابراین بهتر است بررسی کنید که مقاله چه زمانی منتشر شده است. آیا این یک خبر جدید است یا قدیمی؟

• از جست و جو در گوگل کمک بگیرید

جدا از نمایش نتایج بررسی واقعیت در جستجوی گوگل، گوگل ابزاری اختصاصی برای شناسایی اخبار جعلی راه اندازی کرده است.

ابزار Google Fact Check Tool این کار را برایتان انجام می‌دهد. عبارت موردجستجوی خود را وارد کنید، سپس این ابزار نتایج با ادعاهای جعلی و نتیجه بررسی واقعیت را نشان می‌دهد.

• بررسی صحت تصاویر

 تصاویری که در شبکه‌های اجتماعی می‌بینید ممکن است دستکاری شده باشند. نشانه‌های احتمالی عبارتند از:

+ تاب برداشتن عکس: جایی که خطوط مستقیم در پس‌زمینه اکنون موج‌دار به نظر می‌رسند.
+ سایه‌های عجیب، لبه‌های ناهموار
+ رنگ پوست که بیش از حد عالی به نظر می‌رسد.

همچنین به خاطر داشته باشید که یک تصویر ممکن است دقیق باشد اما به سادگی در یک زمینه گمراه کننده استفاده شود. می‌توانید از ابزارهایی مانند جستجوی عکس معکوس Google استفاده کنید تا بررسی کنید که یک تصویر از کجا منشا گرفته و آیا تغییر یافته است یا خیر. خبرهایی که باورها یا ارزش های شما را به چالش می‌کشند، اخبار جعلی نیستند.

⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔

بیشتر بخوانید:

← تولید محتوا روانشناسی →

⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔⏔

• شبکه‌های اجتماعی را پیگیری کنید

اینستاگرام و فیسبوک برچسب جدیدی به نام « false information» برای مبارزه با اطلاعات نادرست دارند. بررسی‌کنندگان حقایق شخص ثالث، ادعاها و پست‌های نادرست احتمالی را بررسی و شناسایی می‌کنند. اگر این تیم تشخیص دهد که این اطلاعات نادرست است، آن‌ها را با برچسبی علامت‌گذاری می‌کنند تا به کاربران رسانه‌های اجتماعی اطلاع دهند که حاوی اطلاعات نادرست است. هنگامی که مخاطبان می‌خواهند پستی را با این برچسب مشاهده کنند، باید روی تأییدیه‌ای کلیک کنند که می‌گوید اطلاعات درست نیست. اگر بخواهند این اطلاعات را به اشتراک بگذارند، اخطاری دریافت می‌کنند که در می‌گوید در شرف به اشتراک گذاشتن اطلاعات نادرست هستند.

• مهمترین ویژگی های محتوای معتبر

 برخی از کارها وجود دارد که می توانید برای تعیین واقعی یا جعلی بودن یک داستان انجام دهید.در اینجا چند نکته برای کمک به تمایز بین اخبار جعلی و اخبار واقعی وجود دارد:.

1) تیتر با محتوای خبری یکسان است و همین موضوع می‌تواند اولین دلیل برای معتبر بودن خبر باشد.
2) قدم بعدی این است که در رابطه با نویسنده تحقیق کنید و تاریخ انتشار خبر یا مطلب مورد نظر را هم مورد بررسی قرار دهید.
3) یک محتوای خبری معتبر در منابع دیگری وجود دارد، اگر خبر منتشر شده صحت داشته باشد قطعا منابع دیگری درباره‌ی آن خبر نوشته‌ند.‌انناند.
4) از مهمترین ویژگی‌های معتبر بودن یک خبر می‌توان به لینک‌های موجود در پایین صفحه و منابع ارائه شده در خبر اشاره داشت.

کلام آخر

تمامی نکاتی که در بالا ذکر شد را می‌توانید برای تشخیص محتوای جعلی استفاده کنید. بی‌شک اینترنت منبع موسخی برای بررسی صحت یا عدم صحت آن خبر است. فقط تنها کاری که باید انجام دهید این است که منابع خبری معتبر را برای بررسی صحت خبر موردنظر خود استفاده کنید. علاوه‌بر آن، هدف از انتشار این خبر می‌تواند دلیل محکمی برای اثبات جعلی یا واقعی بودن آن داشته باشد.
 

~~ سوالات متداول ~~

1- خبر جعلی چیست؟

اخبار جعلی مقالاتی هستند که اطلاعات غلطی را به مخاطب انتقال می‌دهند و هدف آن‌ها دستکاری درک خوانندگان از رویدادها، حقایق، اخبار و اظهارات است. اطلاعات نادرست اخبار، داستان‌ها یا حقه‌هایی هستند که برای اطلاع‌رسانی اشتباه یا فریب خوانندگان ایجاد می‌شوند. معمولاً، این داستان‌ها برای تأثیرگذاری بر دیدگاه‌های مردم، پیشبرد یک برنامه سیاسی یا ایجاد سردرگمی ایجاد می‌شوند.

2- ویژگی‌های اخبار فیک چیست؟

+ اطلاعات غیر قابل تایید
+ قطعات نوشته شده توسط افراد غیر متخصص
+ اطلاعاتی که در سایت‌های معتبر دیگری وجود ندارد
+ اطلاعاتی که از یک سایت کاملا نامعتبر و غیر مرتبط می‌آید
+ داستان‌هایی که به جای بیان حقایق، احساسات را تحریک می‌کند

3- تفاوت اطلاعات نادرست با اخبار جعلی چیست؟

اخبار جعلی (Fake News )، همان اخبار«ساختگی» است و به این موضوع می‌پردازد که با اصل خود فاصله دارد و ساختگی از آب درآمده است. منظور از اطلاعات نادرست یا Disinformation اطلاعات نادرستی است که با هدف آسیب به یک فرد، گروه، سازمان یا کشور، وارد عمل شود.